Η συνάντηση του Ονούρ – μπέη με τον Ομέρ Βρυώνη

από τον Φοίβο Νομικό

«Ρε, που πάμε ως χώρα; Που πάμε άμα 400 χρόνια σκλαβιάς τα λέμε ευημερία, ρε; Γαμήστε τα όλα! Σβήστε τη θρησκεία, σβήστε την ιστορία, σβήστε όλα τα εθνικά χαρακτηριστικά. Η σκλαβιά ήταν ευημερία, θέλαμε άλλα 400 χρόνια, από λάθος κάναμε επανάσταση» φώναζε έξαλλος απ' το μικρόφωνο του Real FM ο Γιώργος Τράγκας. «Απορώ πώς «μέθυσε με τ' αθάνατο κρασί του '21» ο κ. Βερέμης, αφού -σύμφωνα με νεώτερες αναστοχαστικές έρευνες- ήταν λεμονάδα!.. Επίσης, «αφού από τους τέσσερις σκοτεινούς αιώνες της τουρκικής κατοχής, οι πρώτοι τρεις ήταν τόσο φωτεινοί, γιατί πήγαιναν οι γκιαούρηδες ρωμιοί, βλάχοι, αρβανίτες και γραικοί από εξέγερση σε εξέγερση κι από σηκωμό σε επανάσταση; Λεμονάδες πίνανε κι αγριεύονταν;» έγραφε ο ΣΤΑΘΗΣ (“Ε”, 28/1/11).

Πώς γίνεται να ξεσπούν πανομοιότυπα για το ίδιο ακριβώς θέμα η κατεξοχήν φωνή της λαϊκής Δεξιάς Γιώργος Τράγκας και η καλλίεπη γραφίδα της διανοούμενης Αριστεράς Στάθης Σταυρόπουλος; Φταίει που ο καθοδηγητής της σειράς ντοκυμαντέρ του ΣΚΑΪ, καθηγητής Βερέμης είναι η περήφανη έκφραση της φιλελεύθερης κεντροδεξιάς διανόησης; Φταίει που ο καθηγητής Βερέμης λέγοντας τις σοφίες του ανθυπομειδιά κάτω απ' τον γρίζο του μύστακα και ανασηκώνει το πανωχείλι του παράγοντας αυτό το επισεσυρμένο συριστικό σσσσσσ; Γιατί, στο κάτω-κάτω της γραφής, να εξανίστανται προβάλλοντας την εθνική τους περηφάνεια κατά του καθηγητή Βερέμη ο οποίος κατά τη διάρκεια της σχετικής τηλεοπτικής συζήτησης δεν έχανε ευκαιρία να επιβεβαιώσει το εθνικό του φρόνημα; Πού συναντά η οπτική του καθηγητή Βερέμη τον περιώνυμο «συνωστισμό» της κυρίας Ρεπούση;

Το κοινό χαρακτηριστικό όλων των αντιμαχόμενων και παραδόξως συμμαχούντων πλευρών, που ανήκουν πάνω-κάτω και στην ίδια γενιά, είναι ένα: η ανατροφή τους. Δεν αναφέρομαι στους καλούς τους τρόπους, αλλά στην κοινωνικοποίησή τους. Ασχέτως των μεταξύ τους διαφορών, μεγάλωσαν στο ελληνικό σχολείο, που τους έστειλε η οικογένειά τους, μεγαλωμένη κι αυτή στο ελληνικό σχολείο και τ' αθάνατο κρασί του '21. Εκεί μάθανε την ιστορία απ' την Άλωση της Πόλης μέχρι και το '21 με πατημένο το fast forward για να συνοψίσει στα «σκλαβιά», «ζυγός», «τουρκοκρατία», «κρυφό σχολειό», «δίψα για λευτεριά» και τα ρέστα. Οι κλεφταρματωλοί είναι κάποιες αφαιρετικές φιγούρες με κοινά χαρακτηριστικά τη φουστανέλα, τις μουστάκες και το καριοφίλι που πολεμούν τον κατακτητή. Οι Φιλικοί είναι σοφοί που προετοιμάζουν τον αγώνα. Κυρίως όμως, το έθνος το συντηρεί, το προασπίζει και το οδηγεί στον αγώνα για τη λευτεριά, ωσάν τον Άη-Γιώργη, ο ένδοξος και μαρτυρικός μας κλήρος. Ο Π. Π. Γερμανός, ο Γρηγόριος ο Έψιλον (αμφότεροι χάσανε τον πλήρη τίτλο τους καθόσον οι Νεοέλληνες δεν τα πάνε καλά με τις συντομογραφίες και τους ελληνικούς αριθμούς), ο Άη-Καλόγερος στο Κούγκι, ο Αθανάσιος Διάκος (τον οποίο τα Ελληνόπουλα λένε χαχανίζοντας κοντοσούβλι), ο ηρωικός καίτοι αμφιλεγόμενος Παπαφλέσσας με τους 300 του Λεωνίδα αλλά χωρίς τον Καιάδα (εκεί περίπου είχε ρίξει τον Κολοκοτρώνη) και φυσικά σύμπας ο κλήρος, φαμελίτες παπάδες και καλογέροι.

Οι μεν παραδοσιακοί συντηρούν το μύθο αυτούσιο, τα στίφη των βάρβαρων Τουρκαλβανών που τους στέλνει ο κακός Σουλτάνος να κατασφάξουν τους περήφανους Έλληνες και την Ορθοδοξία τους. Συμφωνούν φυσικά ότι την Επανάσταση την ξελάσπωσαν οι Φιλέλληνες που έπεισαν τις Μεγάλες Δυνάμεις να γίνουν Προστάτιδες Δυνάμεις του Έθνους ημών. Στο κομμάτι του δεξιόστροφου κοχλία που ονομάζεται Εκκλησία, η λέξη Έθνος υποκαθίσταται απ' την αρχαιότερη και μεγαλοπρεπέστερη Γένος.

Η Αριστερά απ' την άλλη, χωρίζεται σε δυο περίπου στρατόπεδα: του μαρξιστές που έχουν διαβάσει την ιστορία του Κορδάτου και υποστηρίζουν τον κοινωνικό χαρακτήρα της Επανάστασης, δηλαδή μιας ταξικής Επανάστασης κατά κατακτητών, τσιφλικάδων, κοτζαμπάσηδων και παπαδαριού. Η δε ανανεωτές, βρίσκουν τη μέση λύση μεταξύ της παραδοσιακής και της μαρξιστικής ανάλυσης, λέγοντας «και κοινωνική». Και φυσικά χωρίζουν τους καλούς παπάδες απ' τους κακούς παπάδες, τους καλούς κοτζαμπάσηδες απ' τους κακούς κοτζαμπάσηδες κτλ. Στον αντίποδα αυτής, της παραδοσιακής πλέον αριστεράς, είναι η πεφωτισμένη αριστερά της αποδόμησης, που στην προσπάθεια να εξαλείψει τον εθνικισμό απ' την αφήγησή της, δημιουργεί πολιτικώς ορθές ανοησίες όπως ο «συνωστισμός». Αυτή φυσικά συγκεντρώνει τα πυρά όλων.

Στο μεγαλόπνοο σχέδιο του ΣΚΑΪ και του καθηγητή Βερέμη να διαφωτίσουν τον χειμαζόμενο ελληνικό λαό για το 1821 και τη «γέννηση του Έθνους», κυριαρχεί η σοβαροφάνεια. Δείχνουν δηλαδή την κοινωνική πραγματικότητα ανά τους αιώνες στην Οθωμανική Αυτοκρατορία, τις αλλαγές, καταρρίπτουν το μύθο του κρυφού σχολειού και άλλους σχετικούς και προκαλούν τις οργισμένες αντιδράσεις των παντοιοτρόπως εθνικοφρόνων. Στην πραγματικότητα όμως, και αυτή η αφήγηση, που έχει πολύ πιο σοβαρά στοιχεία απ' αυτές των σχολικών μας βιβλίων, δεν ξεφεύγει απ' την καθεστωτική μας τελολογική αντίληψη: το Έθνος υπάρχει ανέκαθεν, ανά τους αιώνες και εις το διηνεκές και με την ωρίμανση των συνθηκών επέπρωτο να ελευθερωθεί. Οι επιστημονικοί συντελεστές άλλωστε, ομονοούν στο μεγαλείο του ελληνικού έθνους, που με το τέλος της επανάστασης δημιούργησε ένα πολύ επιτυχημένο κράτος, που αξιώθηκε να έχει διαχρονικά και άξιους πολιτικούς. Τάδε έφη καθηγητής Βερέμης.

Ο Γιώργος Τράγκας δεν αμφισβήτησε ποτέ αυτά που έμαθε στο σχολείο και γι' αυτό ξεσηκώθηκε και φώναζε. Ο Στάθης, πολυδιαβασμένος, ξεσηκώθηκε γιατί προσβλήθηκε το ιδεώδες του πάντοτε αδικημένου από τους κραταιούς, και ανάδελφου μην ξεχνάμε, έθνους, που εύκολα προκύπτει όταν άνθρωποι με κοινωνική, πολιτική και καλλιτεχνική ευαισθησία ξεσκονίζουν την ελληνική γραμματεία. Η κυρία Ρεπούση, έχοντας αμφισβητήσει τα πάντα, αμφισβήτησε και τα ίδια τα γεγονότα. Ο καθηγητής Βερέμης πάλι, με όλη του την επιστημοσύνη, αμφισβήτησε τη μέθοδο, τα αποτελέσματά της και τα στερεότυπα, στο βαθμό που δεν αμφισβητείται η αρχή: το καλό μας Έθνος των Ελλήνων.

Οι αφηγήσεις που μάς μεγαλώσανε κι όπως τις εξελίσσουμε μεγαλώνοντας για να μεγαλώσουμε τα παιδιά μας μ' αυτές, και ιδίως οι θεμελιώδεις αφηγήσεις όπως αυτές της γέννησης του Έθνους μας και του αθάνατου κρασιού του '21, θυμίζουν λίγο τη Σεχραζάτ και τις χίλιες και μία νύχτες. Είναι εύκολα προσαρμόσιμες στα σημεία των καιρών και διαιωνίζονται. Και φυσικά, όπως το τούρκικο σήριαλ που έσπασε ταμεία στην Ελλάδα, οι Χίλιες και Μία Νύχτες, οι αφηγήσεις για το 1821 δυστυχώς, παρά την όποια σοβαροφάνειά τους, μοιάζουν με σαπουνόπερα. Στο μυαλό του «μέσου τηλεθεατή», της «νοικοκυράς» ή όποιας άλλης στατιστικής κατηγορίας, ο γοητευτικός Ονούρ-Μπέη μπορεί να αντικατασταθεί απ' τον μοχθηρό κι αιμοδιψή Ομέρ Βρυώνη, φτάνει να συνεχίζεται η στοιχειώδης πλοκή, προσφέροντας θέαμα στο λαό / έθνος.

Όποιος αγαπάει τον τόπο, τους συνανθρώπους του και μια ελάχιστη κοινή κουλτούρα, όπως ο γράφων, δυστυχώς θα πρέπει στη σημερινή Ελλάδα να φορέσει μια ταμπέλα. Εκείνη του πατριώτη, ή του εθνικιστή, ενστερνιζόμενος την ηλίθια και ανύπαρκτη μεταξύ τους διάκριση. Όποιος, όπως ο γράφων, πιστεύει με κάποιο τρόπο στο Θεό ή του αρέσει το κυριακάτικο πρωινό θέαμα της εκκλησιαστικής μυσταγωγίας, πρέπει να γράψει στο κούτελό του Χ.Ο. Όποιος, όπως ο γράφων, έχει στοιχειώδεις γνώσεις πολιτικής ιστορίας και οικονομίας και γνωρίζει ότι η έννοια του έθνους είναι μια κατασκευή στηριζόμενη στα ποδάρια της γλώσσας, της θρησκείας και μιας αόριστης παράδοσης και ανατροφοδοτούμενη από όλες ανεξαιρέτως τις δομές του εθνικού κράτους, είναι ανθέλληνας, ανιστόρητος, άπατρις, άθρησκος, κτήνος, αναρχοκομμουνιστοληστοσυμμορίτης και εαμοβούλγαρος τουλάχιστον.

Το βασικό πρόβλημα που προκαλεί στη σκέψη των ανθρώπων η εθνική ταυτότητα, είναι ότι προβάλλεται και επιβάλλεται ως η πρωταρχική, κυρίαρχη και μοναδική. Το Ελλάς Ελλήνων Χριστιανών, όσο γελοίο και ν' ακούγεται, κυριαρχεί σαν χρόνια ασθένεια στη συνείδηση όσων μετέχουν της ελληνικής εκπαίδευσης, υποσκελίζοντας κάθε άλλη ταυτότητα που θα μπορούσε να προβάλλει ένας άνθρωπος: του επαγγέλματος, των σπουδών, των ενδιαφερόντων του. Και πραγματικά, ο κόσμος θα ήταν τόσο καλύτερος αν, χωρίς να κατεδαφιστούν τα έθνη, οι θρησκείες και οι ιδεολογίες, ο καθένας μας διάλεγε να προβάλλει παραπάνω από μία ταυτότητα.