Χώρα από καπνό...

από την Ελένη Τσαλκιτζή

Η τελευταία γόπα του πακέτου στέκεται όρθια στο τασάκι. Σαν να μη θέλει να οριζοντιωθεί με τις υπόλοιπες μέσα στις στάχτες. Κάθεται εκεί καμαρωτή χωρίς να παραδέχεται την ήττα της. Κοιτάζω το φίλτρο. Καφέ σκούρο. Κατευθύνομαι μηχανικά προς το περίπτερο για να πάρω καπνό αυτή τη φορά. Στοιχίζει λιγότερο, έτσι μου είπαν. Επιπλέον είναι και πιο ευχάριστος, μου είπαν. Κι εγώ τους πίστεψα. Τώρα μου λένε να το κόψω. Τώρα δεν θέλω να τους πιστέψω. Στην Ελλάδα όλα ξεκίνησαν σαν αστείο. Θα απαγορευτεί το κάπνισμα είπαν κι αυτή η προοπτική αντιμετωπιζόταν με γάργαρα γέλια. Ήταν η εποχή που δεν απαγορευόταν τίποτα. Η τιμή του πακέτου ήταν εξευτελιστική. Κάπνιζες στο τρένο κατά τη διάρκεια του ταξιδιού σου, στο σινεμά, στη δουλειά σου. Αυτή η χώρα μεγάλωσε με καπνό…

Όλοι οι μεγάλοι ηγέτες κρατούσαν πίπα ή σιγαρέτο μες στη Βουλή όταν αποφάσιζαν για το μέλλον της Ελλάδας. Οι καπνοβιομηχανίες μεγάλωσαν γενιές οικογενειών που με τη σειρά τους γέννησαν άλλες εταιρείες. Θυμάμαι τον καουμπόη που διαφήμιζε τα Marlboro. Αγέρωχος. Σαν να μπορούσε να καταφέρει τα πάντα με αυτό το μικρό πραγματάκι που κρατούσε στο χέρι του. Αργότερα, θυμάμαι, κάτι σικάτες διαφημίσεις που έδειχναν όμορφες κυρίες να πνίγονται στον καπνό. Στην τηλεόραση παίζονταν συχνά ελληνικές ταινίες με τους πρωταγωνιστές να αντιμετωπίζουν τα τραγικά αδιέξοδα με ένα τσιγάρο στο χέρι και μ’ ένα σκυθρώπιασμα στο πρόσωπο.

Ίσως και να πήγα μακριά όμως. Στο σπίτι μας υπήρχε πάντα ένα σύννεφο. Ο πατέρας μου υπήρξε μανιώδης καπνιστής από τα νιάτα του. Δύο πακέτα την ημέρα στα σίγουρα. Και η μητέρα μου ακολουθούσε τα χνάρια του, ίσως λίγο πιο συγκρατημένα. Δεν καταλάβαινα τότε πολλά πράγματα. Θυμάμαι μόνο την ασφυξία που ένιωθα στα ταξίδια με το αυτοκίνητο κάθε φορά που άναβε τα τσιγάρα του. Και στις οικογενειακές γιορτές το ίδιο σύννεφο θυμάμαι. Παππούδες, θείες και φίλοι κρατούσαν στα χέρια τους αυτό το πράγμα που φάνταζε επικίνδυνο. Κι εγώ με την παιδική αναπνοή καθόμουν κλεισμένη –με πείσμα και για ώρες ατέλειωτες- στο δωμάτιο μου επειδή με τρόμαζαν. Υπήρχαν όμως και οι φορές που μαζί με τα ξαδέρφια μου πηγαίναμε να πάρουμε τσιγάρα για τους γονείς μου. Ήμασταν ένα μάτσο παιδιά που ζητούσαν πάντα Καρέλια και Marlboro. Ο περιπτεράς μας τα έδινε χωρίς να ρωτάει για ποιόν προορίζονταν…

Οι πρώτες τζούρες ήρθαν πολύ ξαφνικά και από περιέργεια, όπως όλα τα πράγματα που μαθαίνει κανείς για πρώτη φορά στην εφηβεία. Μπορούσαμε να καπνίσουμε μέσα στο σχολείο. Αδιάκριτα, χωρίς ποτέ να κατηγορηθούμε για αυτό. Κι ύστερα στο πανεπιστήμιο. Εκεί κάπνιζαν μέχρι και οι καθηγητές. Σαν να υπήρχε μια κοινή συνομωσία αντίστοιχη με τα παιδικά οικογενειακά γεύματα. Το πρώτο πακέτο δεν το αγοράζεις για να «ταιριάξεις» κάπου, σε μια παρέα, ή για να κάνεις φιγούρα στο κλαμπ. Το αγοράζεις γιατί μπορείς. Κι ύστερα καπνίζεις παντού. Στις καφετέριες και στα εστιατόρια. Στις βραδινές εξόδους. Το ποτό και το τσιγάρο είναι το σήμα κατατεθέν των φοιτητικών χρόνων. Το κάνουν κι άλλοι και νομοτελειακά εμπνέεσαι. Δοκιμάζεις διάφορες μάρκες μέχρι να καταλήξεις κάπου. Προσωπικά, όσες μάρκες κι αν άλλαξα, αυτή που πάντοτε μου προκαλούσε ασφυξία ήταν τα τσιγάρα Marlboro. Ίσως γιατί ο καπνός τους υπήρχε στο σπίτι μου από την ημέρα που γεννήθηκα…

Κι ύστερα φτάνει κι η μέρα που σου λένε τέλος. Θα γίνεις συνεπής. Θα γίνεις Ευρωπαίος και θα κόψεις και αυτή τη βλαβερή συνήθεια. Που σου μάθανε πως είναι βλαβερή αυτοί που κάπνιζαν μανιωδώς. Κι εγώ, που με τα παιδικά μου πνευμόνια ξόρκιζα αυτή τη συνήθεια, τώρα την αναζητώ. Αναγκαστικά μπαίνω σε μια τέτοια καραντίνα γιατί όλοι ξαφνικά αποφάσισαν να νοιαστούν για τη δική μου υγεία. Το πρόβλημα δε διορθώνεται με τοπική αναισθησία όμως. Χρειάζεται εγχείρηση. Η οποία μάλιστα δεν γίνεται από τη μια μέρα στην άλλη. Και ακριβώς επειδή το αποφάσισε κάποιος άλλος…

Αυτά για όποια ή όποιον από εσάς πιστεύει πως ο αντικαπνιστικός νόμος είναι η μόνη λύση. Και για την τιμή της ιστορίας, μπορεί εγώ να καπνίζω, ο πατέρας μου όμως το έκοψε…